Một nghiên cứu mới được công bố trên tạp chí PLOS ONE đã tiết lộ bằng chứng cho thấy các đấu sĩ đã uống một loại nước giàu canxi làm từ tro thực vật, giấm và nước – rất cần thiết để tăng cường sức mạnh của xương. Khám phá này cung cấp bằng chứng sinh học cho thông tin trong các văn bản cổ đại rằng các đấu sĩ đã uống một thứ thức uống làm từ tro để phục hồi.
Các nhà nghiên cứu đã phân tích hài cốt đầy sẹo chiến đấu của 22 đấu sĩ có niên đại vào thế kỷ thứ 2 và 3 sau Công nguyên được tìm thấy trong một hố chôn tập thể gần nghĩa trang đấu sĩ cổ đại giữa Đền Artemis và thành phố Ephesus, Thổ Nhĩ Kỳ, và so sánh chúng với hài cốt của 31 công dân cùng thời đại và khu vực.
Bia mộ đấu sĩ được khai quật tại nghĩa trang ở Ephesus. (PLOS ONE)
Sử dụng phân tích đồng vị cacbon, nitơ và lưu huỳnh (thực vật và động vật chứa các tỷ lệ đồng vị khác nhau), các nhà khoa học có thể xác định rằng không có sự khác biệt đáng kể giữa khẩu phần ăn của đấu sĩ và người bình thường nói chung. Cả hai nhóm dường như đều có một chế độ ăn chay chủ yếu là ăn nhiều thực vật giàu nitơ, chẳng hạn như đậu lăng, lúa mạch và đậu. Điều này củng cố các mô tả về chế độ ăn của đấu sĩ trong các văn bản cổ. Các sử gia La Mã đôi khi gọi các đấu sĩ là hordearii (“những người ăn lúa mạch”), trong khi các văn bản cổ của các học giả La Mã Pliny, Galen và Tacitus mô tả một đấu sĩ ăn kiêng lúa mạch và đậu chuông.
Khi nhóm nghiên cứu quyết định kiểm tra tỷ lệ giữa nguyên tố stronti (một nguyên tố kim loại kiềm thổ, chất chống loãng xương) và canxi trong xương, sự khác biệt rất lớn giữa hai nhóm đã được tìm ra. Các đấu sĩ có tỷ lệ stronti so với canxi trong xương gần như gấp đôi, và những người bình thường khác cũng vậy.
Trưởng nhóm nghiên cứu Fabian Kanz, một nhà nhân chủng học pháp y tại Đại học Y Vienna ở Áo, giải thích rằng stronti dễ dàng được thực vật hấp thụ từ đất, nhưng lại bị con người hoặc động vật ăn những thực vật đó loại bỏ khỏi cơ thể. Kanz nói thêm: Một nguyên tử stronti đôi khi sẽ thay thế một nguyên tử canxi trong xương, vì vậy những người ăn thực vật sẽ có mức stronti cao hơn.
Tuy nhiên, thực tế là không có sự khác biệt đáng kể trong chế độ ăn uống giữa các đấu sĩ và người dân nói chung, điều đó cho thấy rằng các đấu sĩ được tăng cường chất dinh dưỡng này từ một nguồn nào đó khác.
Ave Caesar Morituri te Salutant của Jean-Leon Gerome (1859). (Wikipedia)
Đồ uống phục hồi của đấu sĩ
Kristina Killgrove, một nhà nhân chủng học sinh học tại Đại học West Florida, người nghiên cứu đế quốc La Mã qua xương cổ cho biết: “Đây là bằng chứng mạnh mẽ cho thấy các đấu sĩ đang tiêu thụ thứ gì đó có hàm lượng canxi cao để bổ sung lượng canxi dự trữ của họ mà những người khác không có và điều đó không xuất hiện trong đồng vị”.
Kanz cho biết: “Tro thực vật rõ ràng được dùng để bồi bổ cơ thể sau khi dồn sức chiến đấu và nó giúp thúc đẩy quá trình chữa lành xương tốt hơn, tương tự như những gì chúng ta làm ngày nay.”
Trong cuốn Naturalis Historia được xuất bản vào thế kỷ thứ nhất, Pliny the Elder đã viết: “Lò sưởi của bạn nên là tủ thuốc của bạn. Hãy uống dung dịch kiềm làm từ tro của nó, và bạn sẽ khỏi bệnh.” Người ta có thể thấy các đấu sĩ sau một trận chiến hồi phục như thế nào khi uống thứ này.
Theo Kanz, tiêu thụ tro thực vật có thể cung cấp thêm lượng stronti được xác định có trong xương của đấu sĩ, tuy nhiên, chúng vẫn chưa thể loại trừ các khả năng khác. Ví dụ: sữa không xuất hiện trong đồng vị, vì vậy các đấu sĩ có thể đã tiêu thụ nhiều pho mát và sữa chua hơn những người dân khác.